Iran Khái quát quốc gia

Cộng hoà Hồi giáo Iran nằm ở Tây Nam châu Á, có chung biên giới với Pakistan, Afghanistan, Turmenistan, Azerbaijan, Armenia, Thổ Nhĩ Kỳ và Iraq; Phía Nam giáp Vịnh Ba-tư.

- Khí hậu: Phía Bắc trung bình 100C, miền Trung 200C và miền Nam 300C. Mùa đông lạnh, ẩm; mùa hè nóng khô.

- Dân tộc: Người Ba-tư (51%), người Arập 3%, người Azerbaijan 24%, người Cuốc 9% và một vài thiểu số khác.

- Tôn giáo: Hồi giáo (chiếm 98% dân số, trong đó 95% thuộc dòng Si- ai) ngoài ra còn Thiên chúa giáo, Bái vật giáo...

- Ngôn ngữ: Tiếng Ba Tư là ngôn ngữ chính thức. Ngoài ra còn tiếng Thổ, Kurd, Arab.

- Quốc khánh: 11/2 (1979).

- Đơn vị tiền tệ: Rial ( giá chính thức: 1 USD = 7600 R)

Lịch sử :

Người Iran (trước đây còn gọi là Ba Tư - Persian) thuộc nhóm ấn - Âu, di cư từ Trung á đến vùng đất này vào Thiên kỷ thứ II trước Công nguyên và bắt đầu một nền văn minh nông nghiệp từ rất sớm. Năm 549 (trước Công nguyên) họ lập nên Đế chế Ba Tư và khoảng 10 năm sau đã chinh phục Babylonia (538). Năm 333 (trước Công nguyên), Alexander Đại đế chiếm Ba Tư và người Ba Tư giành lại độc lập vào thế kỷ thứ I (trước Công nguyên).

Sau trận Qadisiya đánh bại vương triều Sassanids (năm 637), người Arập bắt đầu truyền bá Hồi giáo vào Ba Tư, và phát triển Nghệ thuật, văn hoá phồn thịnh từ thế kỷ thứ IX đến thế kỷ XI khi độc lập chính trị được củng cố vững chắc tại Iran, trước khi đất nước này bị người Thổ Nhĩ Kỳ và Mông Cổ thay nhau cai trị và xâm lược tới năm 1502. Sau đó Iran lần lượt nằm dưới sự lãnh đạo của các vương triều Safavids và Qajars.

Trước chiến tranh thế giới I, cả Anh và Nga đều tranh giành ảnh hưởng mạnh mẽ ở Iran cho đến khi hai nước ký Hiệp định cùng tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ và độc lập của nước này. Trong chiến tranh thế giới II, Iran đã trở thành một cầu nối quan trọng để phe Đồng Minh cung cấp viện trợ chiến lược cho Liên Xô chống phát xít Đức.

Năm 1951 một chính phủ tiến bộ được thành lập ở Iran do Mossadegh làm Thủ tướng. Năm 1953, Mỹ làm đảo chính lật đổ Mossadegh đưa Pahlavi trở lại cầm quyền, lập nên chính quyền thân Mỹ. Tháng 3/59, Iran và Mỹ ký Hiệp định phòng thủ chung.

Ngày 11/2/1979, phong trào Hồi giáo do Giáo chủ Ayatolah Khomeini lãnh đạo đã lật đổ chế độ quân chủ Pahlavi, thành lập chế độ Cộng hoà đầu tiên ở Iran và đổi tên nước thành nước Cộng hoà Hồi giáo Iran (1/4/1979).

Từ 1980-1988, Iran rơi vào cuộc chiến tranh với Iraq.