Nepal Khái quát quốc gia

- Vị trí địa lý :
 Nê-pan nằm trên triền núi phía Nam dãy Himalaya, trong khoảng 28 độ vĩ bắc, 84 kinh độ đông. Phía Bắc Nê-pan giáp Trung Quốc (1,236 km), phần còn lại giáp Ấn Độ (1.690 km). Nê-pan là đất nước không có đường bờ biển. Khu vực phía bắc Nê-pan địa hình hiểm trở, nhiều núi cao trên 6000m trong đó có 8/10 đỉnh núi cao nhất thế giới. Khu vực phía nam độ cao trung bình 1320 m so với mặt biển, là đất trồng trọt mầu mỡ, đồng bằng sông Hằng.
 
- Khí hậu :
 Nê-pan thuộc khu vực nhiệt đới gió mùa nhưng do đặc điểm địa hình nên càng về phía bắc, khí hậu càng lạnh và có băng tuyết. Đỉnh Everest tuyết phủ 6 tháng trong năm(là đỉnh cao nhất thế giới 8.850m). Lượng mưa hàng năm từ 2500-6000 mm. Nê-pan thường phải đối phó với thiên tai như bão, lụt, lở đất, hạn hán.
 
- Dân số :
gồm các dân tộc Brahman, Chetri, Newar, Gurung, Magar, Tamang, Rai, Limbu, Sherpa, Tharu, v.v... Tốc độ tăng dân số 2,2 % năm (7/2005). 45,2% dân số biết chữ, 42% dân số sống dưới mức nghèo khổ.
 
- Tôn giáo :
 86% dân số theo Ấn Độ giáo, 7,8% theo Phật giáo, 3,8% theo Hồi giáo và các đạo giáo khác 2,2%.
 
- Ngôn ngữ :
 Tiếng Nepali là ngôn ngữ chính thức ( khoảng 90% dân số sử dụng), tiếng Anh được sử dụng phổ biến. Ngoài ra còn có trên mười ngôn ngữ riêng của các dân tộc thiểu số như Maithili, Bhojpuri, Newari, Tamang.v.v...
 
- Quốc khánh:
 7/7/1946 (Ngày sinh của Quốc vương hiện tại).
 
- Năm độc lập
 1768, Prithvi Narayan Shah là người đã thống nhất Nê-pan
 
- Hiến phápđầu tiên
 Ban hành ngày 9/11/1990
 
- Luật pháp
 Dựa trên hệ thống luật pháp của Anh và Ấn Độ.
 
- Năm tài chính
 16/7 năm trước – 15/7 năm sau
 
- Đơn vị tiền tệ :
 Rupi Nê-pan (NPR), ( 71,84 Rupi = 1 USD, tháng 2/2006)
 
- Thu nhập quốc dân:
 GDP đạt khoảng 6,792 tỷ USD (2005); GDP bình quân đầu người 279 USD/năm. Trong GDP, nông nghiệp chiếm 40%, công nghiệp chiếm 20% và các ngành dịch vụ chiếm 40% (năm 2002). Có 10 triệu người đang trong độ tuổi lao động nhưng thiếu nghiêm trọng lao động lành nghề.
 
- Một số tổ chức quốc tế tham gia:
 AsDB, CP, FAO, G-77, IBRD, ICAO, ICC, ICFTU, IDA, IFAD, IFC, IFRCS, ILO, IMF, IMO, Interpol, IOC, ITU, NAM, SAARC, SACEP, UN, UNAMSIL, UNCTAD, UNDOF, UNESCO, UNIDO, UNOCI, WHO, WIPO, WMO, WToO, WTO ….
 

II. Lịch sử phát triển và văn hóa:
1. Lịch sử:
Nê-pan có lịch sử lâu đời và hào hùng. Bộ tộc đầu tiên xuất phát từ hạ lưu sông Ấn- Hằng đến định cư ở thung lũng Kathmandu vào thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên là Bộ tộc Newari. Từ cuối thế kỷ V - đầu thế kỷ VI, ở Nê-pan bắt đầu hình thành chế độ phong kiến. Vương quốc Nê-pan được hình thành từ cuối thế kỷ XVIII. Từ năm 1814 đến năm 1947, Nê-pan bị thực dân Anh thống trị. Năm 1947, Anh trao trả độc lập cho Nê-pan nhưng chính quyền vẫn nằm trong tay vua quan phong kiến. Năm 1959, Đảng Quốc Đại Nê-pan do ông B.P Koi-ra-la (B.P. Koirala) lãnh đạo đã giành thắng lợi trong cuộc tổng tuyển cử đầu tiên ở Nê-pan và đứng ra lập chính phủ dân cử đầu tiên. Cuối năm 1960, Vua Ma-hen-dra (Mahendra) ngang nhiên giải tán chính phủ và bỏ tù Thủ tướng Koi-ra-la, đồng thời cấm các đảng hoạt động. Sau khi Vua Ma-hen-dra mất (31/1/1972), ngôi vua được truyền lại cho con là Bi-ren-dra (Birendra, đăng quang tháng 2/1975).
- Đầu năm 1990, phong trào dân chủ chống lại chế độ quân chủ dưới sự lãnh đạo của Đảng Quốc Đại Nê-pan phát triển mạnh buộc Vua phải huỷ bỏ lệnh cấm các chính đảng hoạt động, giải tán “Hội đồng dân biểu không đảng phái”, lập chính phủ lâm thời. Tháng 5/1991, lần đầu tiên kể từ 1960 ở Nê-pan diễn ra cuộc bầu cử Quốc hội tự do với sự tham gia của nhiều đảng phái. Tình hình chính trị nội bộ ở Nê-pan từ sau cuộc bầu cử Quốc hội cuối 1994 đến nay nhìn chung khộng ổn định. Chính phủ của các Đảng hoặc liên minh các Đảng sau: Đảng Cộng sản Nê-pan, Đảng Dân chủ quốc gia và Đảng Thiện chí Nê-pan, Đảng Quốc đại Nê-pan thay nhau lãnh đạo đất nước.
- Sau vụ thảm sát Hoàng gia Nê-pan tối 1/6/2001, Vua Bi-ren-đờ-ra, Hoàng hậu và các thành viên khác của gia đình bị sát hại, Vua Gya-nen-dra lên nắm quyền. Kể từ đó đến nay, tình hình Nê-pan càng chìm sâu vào khủng hoảng và 5 chính phủ đã bị thay thế. Ngày 1/2/2005, Quốc vương Nê-pan Gy-an-nen-đra Bia Bíc-ram Sa Đép tuyên bố giải tán Chính phủ tự đứng ra lập Hội đồng Bộ trưởng do chính mình là Chủ tịch, ban bố tình trạng khẩn cấp trong gần 03 tháng, quản thúc, bắt giam các thủ lĩnh và nhà hoạt động chính trị, đàn áp báo giới và những người bất đồng chính kiến. Quốc vương hứa trả lại quyền lực cho nhân dân trong vòng 03 năm thông qua bầu cử tự do. Các đảng phái chính trị tập hợp xung quanh nòng cốt là 7 đảng lớn-SPA liên tục dấy động phong trào đòi dân chủ, chống lại "đảo chính của Hoàng gia". Tháng 11-2005, Liên minh 7 đảng SPA đã ký thỏa thuận với Mao-ít về việc phe Mao-ít đồng ý ra nhập các lực lượng dân chủ tiến tới xóa bỏ chế độ quân chủ, xây dựng nhà nước đa nguyên. SPA đã kêu gọi LHQ không công nhận Chính phủ hiện tại. Quốc vương Gy-a-nen-dra đã phải hủy chuyến đi LHQ dự ĐHĐ năm 2005 vì nội bộ phức tạp. Ngày 08-2-2006, tại Nê-pan đã diễn ra các cuộc bầu cử hội đồng địa phương với sự chống đối của các Đảng đối lập.
Kể từ 21/4/2005, chế độ quân chủ tại Nê-pan đã chấm dứt sau khi Quốc vương Nê-pan Gi-a-nen-đra Bi Bi-cơ-ram Sa Đep tuyên bố khôi phục Quốc Hội bị giải tán tháng 2/2002. Hiện nay, chính phủ tạm quyền gồm liên minh 7 đảng chính trị tại Nê-pan do Thủ tướng P. Koirala đứng đầu. Quốc Hội đã thông qua tuyên bố lịch sử ngày 18/5, trong đó thay đổi tên nước, quân đôi,… và chấm dứt các quyền lực của Nhà vua. Hiện nay, nhà vua chỉ đóng vai trò tượng trưng. Liên minh 7 Đảng chính trị tại Nê-pan và lực lượng mao-ít đang đàm phán để tiến tới thành lập một nhà nước cộng hoà, có sự tham gia của tất cả các đảng chính trị trong chính trường Nê-pan.Cuộc bầu cử Quốc hội mới sẽ diễn ra vào giữa tháng 4-2007.
2. Văn hóa:
Nê-pan có nền văn hoa lâu đời. Làng Lum-bi-ni (Lumbini) - nơi sinh của Đức Phật Thích Ca Mầu Ni, nay thuộc lãnh thổ Nê-pan. Tuy nhiên, hiện nay đại đa số dân Nê-pan theo Ấn Độ giáo. Ở Nê-pan có nhiều đền chùa nổi tiếng do dân tộc Newari xây dựng từ thời kỳ lập quốc đến nay vẫn tồn tại. Nê-pan rất nổi tiếng về nghệ thuật chạm trổ điêu khắc ngay từ thế kỷ thứ 10. Nê-pan có nhiều cảnh đẹp thiên nhiên, núi non hùng vĩ, thu hút nhiều khách du lịch nước ngoài.